Μουσείο, Αρχαιολογικό Κέρκυρας

Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Κέρκυρας εγκαινιάστηκε το 1967, σ’ ένα όμορφο κτίριο της πόλης, το οποίο χτίστηκε μεταξύ του 1962 και 1965 (Βράιλα 1). Στεγάζει τα αντιπροσωπευτικότερα ευρήματα των ανασκαφών στο νησί των Φαιάκων. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 αναδιαμορφώθηκε ο χώρος του ισογείου και προστέθηκαν ορισμένα αντικείμενα στην αρχική έκθεση του ορόφου. Το πρόβλημα όμως της ανεπάρκειας διαθέσιμου χώρου παραμένει. Γι’ αυτόν το λόγο, στις αρχές του 2001, εξαγγέλθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού η απόφαση να μετατραπεί σε αρχαιολογικό μουσείο και το κτίριο του κτήματος Mon Repos στο Καρδάκι. Στον προθάλαμο του ισογείου εκτίθενται μικρά χάλκινα αγάλματα που χρονολογούνται από την ύστερη αρχαϊκή έως και τη ρωμαϊκή εποχή, από τα οποία ξεχωρίζουν αυτό του κούρου που εικονίζει πιθανόν τον Απόλλωνα και το αγαλμάτιο του Ηρακλή στον τύπο του δεξιούμενου (με προτεταμένο το δεξί του χέρι). Επίσης, στον ίδιο χώρο, σε μια προθήκη, μπορείτε να δείτε ένα μικρό σύνολο σημαντικών ευρημάτων, των αρχών του 3ου αι. π.Χ., που βρέθηκαν στον τάφο κάποιου αξιωματούχου στο Προδρόμι της Θεσπρωτίας: δύο κράνη, από τα οποία το ένα με ασημένια επένδυση, ένα σιδερένιο θώρακα με πρόσθετες χρυσές λεοντοκεφαλές, ένα ξίφος μαζί με τη θήκη του, μία τεφροδόχο κάλπη και μερικά φύλλα από δύο επιχρυσωμένα στεφάνια. Βρίσκονται στην Κέρκυρα από το 1992, όταν κατασχέθηκαν μετά τη σύλληψη αρχαιοκάπηλων που προσπάθησαν να τα φυγαδεύσουν στο εξωτερικό. Στη στενόμακρη αίθουσα του ισογείου εκτίθενται ταφικά ευρήματα της αρχαϊκής, κλασικής και ελληνιστικής εποχής από τα νεκροταφεία της Γαρίτσας και του Αλμυρού. Στο μέσο της αίθουσας, σε δύο διπλές προθήκες, εκτίθεται η πλούσια συλλογή νομισμάτων του μουσείου. Ανάμεσα στις προθήκες έχει αναρτηθεί ένας χάρτης της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου, στον οποίο σημειώνονται οι πόλεις απ’ όπου προέρχονται τα νομίσματα. Στον προθάλαμο του πρώτου ορόφου θα δείτε ένα μεγάλο ταφικό πίθο του 6ου αι. π.Χ., ταφικά αγγεία του 7ου και 6ου αι. π.Χ., ένα κιονόκρανο δωρικού ρυθμού από επιτύμβιο κίονα και μία επιτύμβια στήλη με έμμετρο επίγραμμα για το θάνατο του Αρνιάδα σε μάχη στις όχθες του ποταμού Άραχθου. Στο βάθος της πρώτης αίθουσας, αριστερά του προθαλάμου, δεσπόζει ένα λιοντάρι από πωρόλιθο, του τέλους του 7ου αι. π.Χ., που βρέθηκε στο κυκλικό κενοτάφιο του Μενεκράτους. Ο Λέων του Μενεκράτους, όπως ονομάζεται, αποτελεί ένα αξιόλογο δείγμα των καλλιτεχνικών επιτευγμάτων των Κορινθίων, που ίδρυσαν τη δεύτερη, μετά τους Ερετριείς, αποικία στην Κέρκυρα. Στην προθήκη 2, αριστερά της εισόδου, παρουσιάζονται εκθέματα της προϊστορικής εποχής (λεπίδες, λίθινα και χάλκινα εργαλεία, πήλινα αγγεία), που έχουν βρεθεί στις περιοχές Γράβα Γαρδικίου, Αφιόνα, Κεφάλι και Έρμονες. Στις δύο πρώτες προθήκες δεξιά της εισόδου (3,4) εκτίθενται αγγεία που προέρχονται από την Κόρινθο και από τοπικά εργαστήρια του 7ου και 6ου αι. π.Χ. Οι οινοχόες, τα αλάβαστρα, οι αρύβαλλοι και οι πυξίδες αυτών των δύο προθηκών προέρχονται κυρίως από το νεκροταφείο της Γαρίτσας. Στην ίδια πλευρά της αίθουσας, δίπλα από μία μελαμβαφή οινοχόη και έναν κρατήρα, στην προθήκη 6, μπορείτε να δείτε μια συλλογή από πήλινα ειδώλια και αγαλματίδια, αρχαϊκά ακροκέραμα, καθώς και ένα χάλκινο τριποδικό αγγείο, του 6ου και 5ου αι. π.Χ., που βρέθηκαν στα ιερά της Κέρκυρας. Ακολουθούν ένα ακροκέραμο και τμήμα της πήλινης σίμης, με έγχρωμη διακόσμηση, που προέρχονται από τη στέγη του ναού που είχε χτιστεί στη Ρόδα της βόρειας Κέρκυρας τον 5ο αι. π.Χ. Από τα χάλκινα αντικείμενα που εκτίθενται στην επόμενη προθήκη την προσοχή σας αξίζει ο γυμνός πολεμιστής και η πεπλοφόρος γυναίκα από την Πίνδο. Το διαχωριστικό που υπάρχει πίσω από το λιοντάρι, στην πρώτη αίθουσα, κρύβει το εντυπωσιακότερο έκθεμα του Μουσείου της Κέρκυρας: το αέτωμα της Γοργούς. Στον προθάλαμο της μεγάλης αίθουσας που στεγάζει το αέτωμα, θα δείτε, μεταξύ άλλων, δύο αγάλματα της αρχαϊκής εποχής, έναν κούρο, και μια κόρη που βρέθηκε στο Φιγαρέτο και απεικονίζει πιθανόν την Άρτεμη. Το αέτωμα της Γοργούς, συνολικού πλάτους 17 μ. και ύψους 3,20 μ., είναι το αρχαιότερο λίθινο αέτωμα που σώζεται από ελληνικό ναό. Κοσμούσε τη δυτική πλευρά του δωρικού ναού της Άρτεμης, που είχε χτιστεί το 585 π.Χ. περίπου στους Αγίους Θεοδώρους. Στο κεντρικό τμήμα του πώρινου αετώματος εικονίζεται η Γοργώ να τρέχει προς τα δεξιά, ενώ ο κορμός και το κεφάλι της είναι στραμμένα προς το θεατή. Πλαισιώνεται από τους γιους της, τον Πήγασο (το φτερωτό άλογο), που αποδίδεται σε ανάγλυφο στα αριστερά, και δεξιά της από τη σχεδόν ολόγλυφη μορφή του Χρυσάωρα. Σύμφωνα με το μύθο, οι δυο της γιοι γεννήθηκαν όταν ο Περσέας αποκεφάλισε τη Γοργώ. Ακολουθούν ένας λεοντοπάνθηρας (μυθολογικό ζώο με κεφάλι λιονταριού και σώμα πάνθηρα) από κάθε πλευρά και σκηνές που πιθανόν αναπαριστούν μάχες από την τιτανομαχία. Δεξιά εικονίζεται ο Δίας τη στιγμή που κατακεραυνώνει κάποιον Τιτάνα, ενώ αριστερά διακρίνουμε μία καθιστή μορφή που απειλείται με δόρυ από κάποιον άγνωστο πολεμιστή. Την παράσταση έκλειναν δύο μορφές που κείτονταν πληγωμένες ή νεκρές στο έδαφος. Στο αέτωμα, που είναι εμφανής η επιρροή των Κορινθίων αποίκων της Κέρκυρας, δεν υπάρχει ενότητα θέματος ούτε ενιαία κλίμακα στην απόδοση των μορφών. Αξίζει τον κόπο να παρατηρήσετε από κοντά και από κάτω το πρόσωπο του Χρυσάωρα, για να διαπιστώσετε πως οι γλύπτες, από την εμφάνιση κιόλας των πρώτων εναέτιων γλυπτών, στα οποία συγκαταλέγεται αυτό της Κέρκυρας, λάμβαναν υπόψη τους το γεγονός ότι οι θεατές θα τα έβλεπαν από χαμηλά. Παρατηρήστε έπειτα πώς αλλάζουν τα χαρακτηριστικά αυτής της μορφής όταν την κοιτάζετε από πιο μακριά. Στην αίθουσα της Γοργούς μπορείτε να δείτε και ορισμένα άλλα τμήματα γλυπτών και αρχιτεκτονικών μελών από το ναό της Άρτεμης, όπως το τμήμα ανάγλυφου με την απεικόνιση πολεμιστή που αποτελούσε τμήμα της ζωφόρου ή μετόπης του ναού, την πήλινη πολύχρωμη σίμη από τον πρώτο ναό, και, απέναντί της, τμήματα της μαρμάρινης σίμης και ακροκέραμα από τη δεύτερη οικοδομική φάση του ναού (530 π.Χ. περίπου). Μπαίνοντας στην επόμενη, στενόμακρη αίθουσα του μουσείου θα αντικρίσετε άλλο ένα εντυπωσιακό πώρινο αέτωμα, που χρονολογείται γύρω στο 500 π.Χ. και προέρχεται από ναό που ήταν πιθανόν αφιερωμένος στον Διόνυσο και βρέθηκε στην περιοχή του Φιγαρέτου. Από το αέτωμα σώζεται μόνο το αριστερό τμήμα του, στο οποίο εικονίζεται σκηνή συμποσίου, με τις μορφές του Διόνυσου και ενός νέου πάνω σε κλίνη. Μπροστά από την κλίνη βρίσκεται ένα χαμηλό τραπέζι και κάτω από αυτό ένα λιοντάρι. Τη σκηνή συμπληρώνει ένας σκύλος και στο άκρο αριστερά ένας μεγάλος κρατήρας. Πρόκειται πιθανόν για την απεικόνιση κάποιου άγνωστου μέχρι τις μέρες μας τοπικού μύθου, στην οποία διακρίνουμε επίσης την επιρροή της κορινθιακής τέχνης. Τα περισσότερα από τα υπόλοιπα εκθέματα της αίθουσας προέρχονται από τα ιερά που ανασκάφησαν στο κτήμα Mon Repos. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα τρία ακροκέραμα από το ναό της Ήρας, που έχουν αναρτηθεί στον τοίχο δεξιά του αετώματος, και μπροστά από αυτά, σε ξεχωριστή βάση, το μικρό χάλκινο άγαλμα ενός νέου που εικονίζεται σε στάση ευθυμίας (κωμαστής), το οποίο αποτελούσε διακοσμητικό στοιχείο χάλκινου λέβητα. Εντύπωση προκαλούν, στη δεξιά πλευρά της αίθουσας, τα δεκατρία σχεδόν πανομοιότυπα πήλινα αγαλματίδια της Άρτεμης, που βρέθηκαν στο ιερό της στο Κανόνι και χρονολογούνται από τα τέλη του 6ου αι. π.Χ. Δείτε, επίσης, αριστερά του αετώματος, το μικρό κεφάλι κούρου και αριστερά από αυτό, στον τοίχο (ανάμεσα στις προθήκες 11 και 12), το πρόσωπο από ελεφαντόδοντο, του 6ου αι. π.Χ. Τέλος, πίσω από το αέτωμα, το άγαλμα της γυμνής Αφροδίτης, της ρωμαϊκής εποχής, που βρέθηκε στην αγορά της πύλης της Κέρκυρας. Στο τελευταίο τμήμα της αίθουσας παρουσιάζεται μία σειρά από γλυπτά, που χρονολογούνται από τον 4ο αι. π.Χ. έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει, στο κέντρο, η κεφαλή του ποιητή Μενάνδρου, του 1ου αι. π.Χ., και αριστερά απ’ αυτήν η κεφαλή του πατέρα της ιστορίας Θουκυδίδη, ο οποίος στο έργο του περιέγραψε με λεπτομέρεια τους εμφύλιους πολέμους της Κέρκυρας. Τέλος, στις τρεις προθήκες που βρίσκονται αριστερά των γλυπτών (15,16,17) εκτίθενται ευρήματα από την Παλαιόπολη και την Κασσιόπη, που γνώρισαν μεγάλη ανάπτυξη από τον 1ο έως τον 3ο αι. μ.Χ. Ανάμεσά τους υπάρχουν χάλκινα εργαλεία ιατρικής, οστέινα αντικείμενα οικιακής χρήσης, μικροί σκύφοι και λύχνοι. Τμήμα αετώματος από τον ναό του Φιγαρέτου του 500 π.Χ. (Αρχαιολογικό Μουσείο Κέρκυρας). Το αέτωμα της Γοργούς (6ος αι. π.Χ.) από τον ναό της Άρτεμης (Αρχαιολογικό Μουσείο Κέρκυρας). Άποψη της πρώτης αίθουσας του ορόφου του Αρχαιολογικού Μουσείου Κέρκυρας? στο κέντρο ο «Λέων» του Μενεκράτους. O «Λέων» του Μενεκράτους, έργο του 7ου αι. π.Χ. (Αρχαιολογικό Μουσείο Κέρκυρας). Κτερίσματα του 3ου αι. π.Χ., από τάφο αξιωματούχου (Αρχαιολογικό Μουσείο Κέρκυρας). Πήλινα αγαλματίδια της Άρτεμης του 6ου αι. π.Χ. (Αρχαιολογικό Μουσείο Κέρκυρας).